• Data: 2024-10-05 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Chciałbym prosić o wyjaśnienie instytucji intercyzy zawieranej w trakcie trwania małżeństwa a przed ewentualnym rozwodem. Jaki może mieć wpływ zawarcie umowy małżeńskiej na postępowanie rozwodowe? Załóżmy, że małżonkowie zrezygnowaliby z orzekania o winie i byliby zgodni co do podziału. Czy taka umowa musi się wiązać z podziałem majątku już na etapie jej podpisywania, czy tylko od daty jej zawarcia wpływające środki (np. pensje) nie wchodzą już do majątku wspólnego? Ogólnie chodzi mi o zilustrowanie scenariuszy i opcji zawierania intercyzy w kontekście podziału majątku i rozwodu.
Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą natomiast do majątku osobistego każdego z małżonków, przy czym ustawodawca w treści art. 33 pkt 1-10 K.r.o. wskazał enumeratywnie, jakie składniki majątkowe należą do majątków osobistych każdego z małżonków. Przyjmuje się powszechnie, że stan majątku ustala się według daty ustania wspólności, natomiast jego wartość według cen z chwili dokonania podziału, czyli zamknięcia rozprawy (tak: uchwała SN z 27 września 1974 r. III CZP 58/74; postanowienie SN z 11 marca 2010 r. IV CSK 429/09, T. Demendecki Komentarz do art. 684 K.p.c. w: A. Jakubecki (red) Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego LEX 2014).
Z chwilą ustania wspólności majątkowej istniejąca pomiędzy małżonkami współwłasność łączna, obejmująca cały ich majątek wspólny, z mocy samego prawa zamienia się we współwłasność ułamkową.
Umowne zniesienie wspólności (intercyza) wiąże się z podpisaniem umowy u notariusza. Zgodnie z treścią art. 47 § 1 K.r.o. – małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Umowa majątkowa, w której dochodzi do ustanowienia rozdzielności majątkowej, dokonuje zmiany zasad przynależności do majątku wspólnego lub majątków osobistych określonych kategorii praw majątkowych. Intercyza powoduje, że od określonej w niej chwili prawa danego rodzaju nabyte przez małżonków będą wchodziły do ich majątków osobistych albo do majątku wspólnego małżonków na innych, zmodyfikowanych zasadach, określonych w tej umowie. W treści umowy majątkowej małżeńskiej celowe jest skonkretyzowanie jej skutków poprzez wskazanie, jakie indywidualnie wskazane przedmioty majątkowe wejdą ewentualnie w wyniku tej umowy w skład majątku wspólnego, a jakie w skład majątków osobistych (uchwała SN z dnia 23 marca 1995 r., III CZP 32/95, OSNC 1995, Nr 6, poz. 98).
Odniosę się teraz konkretnie do Pańskich pytań. Pierwsze z nich: co do wpływu umowy o rozdzielności majątkowej na samo postępowanie rozwodowe – rozdzielność majątkowa powoduje ustanie jednej z przesłanek rozpatrywanych w czasie sprawy rozwodowej, czyli wspólności majątkowej. Intercyza może pozytywnie wpłynąć na szybkość orzekania rozwodu.
Zapytał Pan również, czy intercyza wiąże się z podziałem majątku, czy trzeba go przeprowadzić wraz z podpisaniem intercyzy. Otóż umowa majątkowa (intercyza) może wiązać się z podziałem majątku, ale nie musi. Może uregulować jedynie rozdzielność majątkową, a podział majątku można przeprowadzić w jakimkolwiek innym, późniejszym terminie. Jednak jeśli małżonkowie są zgodni co do podziału majątku, kwestii finansowych – najlepiej sprawę podziału załatwić przy rozwodzie. Stosownie do art. 58 § 3 K.r.o. – na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Odnosząc się do Pańskiego ostatniego pytania – nie ma scenariuszy i opcji zawierania intercyzy. Albo podpisują Państwo umowę o rozdzielności majątkowej, albo nie. Rozdzielność majątkowa pokazuje sądowi, że kwestie majątkowe już nie są wspólnością małżeńską, więc jedna więź łącząca małżonków pozostaje zerwana. Jest to dodatkowy argument za ustaleniem rozpadu małżeństwa.
Sam podział majątku obejmuje składniki majątkowe istniejące w momencie ustania wspólności ustawowej – czyli podpisania intercyzy i ich wartość zawsze na dzień podziału majątku. Jest bez znaczenia, kiedy ten podział nastąpi.
Intercyza w trakcie małżeństwa i zgodny rozwód
Anna i Jan od lat prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, ale po wielu rozmowach zdecydowali się na podpisanie intercyzy, aby uporządkować sprawy majątkowe. Jan prowadził firmę, a Anna zatrudniona była na etacie, dlatego zdecydowali, że lepiej będzie, jeśli każdy z nich będzie odpowiedzialny za swoje finanse. Kiedy po kilku latach doszło do rozwodu, intercyza znacznie uprościła proces podziału majątku, ponieważ ich majątki były już rozdzielone. Sąd mógł szybko orzec rozwód bez konieczności ustalania wspólności majątkowej.
Intercyza przed założeniem firmy a rozwód
Marta i Paweł byli małżeństwem przez pięć lat, zanim Paweł postanowił założyć własną działalność gospodarczą. Z obawy przed ryzykiem finansowym związanym z firmą, zdecydowali się na podpisanie intercyzy, która chroniła majątek Marty przed ewentualnymi długami. Kiedy po kilku latach firma upadła, a ich małżeństwo się rozpadło, rozwód przebiegł sprawnie, ponieważ intercyza wykluczała wspólność majątkową, co ułatwiło podział majątku i nie narażało Marty na odpowiedzialność za zobowiązania firmy.
Intercyza po wspólnych inwestycjach
Katarzyna i Tomasz od lat inwestowali we wspólne nieruchomości, ale po czasie zdecydowali się na podpisanie intercyzy, aby każdy z nich miał większą kontrolę nad swoimi zarobkami. Intercyza objęła jedynie przyszłe dochody i majątek nabyty po jej podpisaniu, a to, co zainwestowali wspólnie wcześniej, nadal pozostało w majątku wspólnym. Gdy po kilku latach zdecydowali się na rozwód, intercyza pomogła ograniczyć spory, bo kwestie zarobków były jasno uregulowane, a podział wspólnych inwestycji dokonano zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami.
Intercyza, czyli umowa majątkowa małżeńska, może znacznie uprościć proces rozwodu, szczególnie jeśli chodzi o kwestie podziału majątku. Ustanawiając rozdzielność majątkową, małżonkowie chronią swoje indywidualne dochody i majątek, co eliminuje potencjalne konflikty finansowe. Dzięki temu rozwód może przebiegać sprawniej, zwłaszcza gdy obie strony są zgodne co do dalszych ustaleń.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu pism prawnych, dostosowanych do Twoich indywidualnych potrzeb i sytuacji. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szybkie i skuteczne wsparcie prawne bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 września 1974 r. III CZP 58/74
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 r. IV CSK 429/09
4. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1995 r., III CZP 32/95
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
